Hóa Chất Bảo Quản Thực Phẩm Là Gì? Những Điều Quan Trọng Cần Biết

Hóa chất bảo quản thực phẩm đóng vai trò vô cùng cần thiết trong hoạt động sản xuất và phân phối thực phẩm, dược phẩm hay các ngành công nghiệp. Sử dụng hóa chất bảo quản thực phẩm là lựa chọn hàng đầu khi muốn bảo quản các sản phẩm có thời hạn sử dụng ngắn. Bởi nó giúp thực phẩm duy trì độ tươi và kéo dài thời hạn sử dụng, tránh hư hỏng do tiếp xúc với không khí, độ ẩm, vi khuẩn hoặc nấm mốc. Bài viết này là những thông tin về các loại hóa chất bảo quản thực phẩm và ứng dụng của chúng trong đời sống.

1. Hóa Chất Bảo Quản Thực Phẩm Là Gì?

Hóa chất bảo quản thực phẩm bao gồm 2 loại: hóa chất tự nhiên hoặc hóa chất tổng hợp. Loại hóa chất này có vai trò thêm vào thực phẩm để ngăn ngừa hoặc làm chậm sự hư hỏng gây ra bởi sự phát triển của các vi sinh vật hay do các thay đổi không mong muốn về mặt hóa học của thực phẩm. Có thể sử dụng chất bảo quản thực phẩm như một hóa chất duy nhất hoặc dùng trong tổ hợp với nhiều loại hóa chất có các tác dụng khác.

2. Phân Loại Hóa Chất Bảo Quản Thực Phẩm

2.1. Chất bảo quản tự nhiên

Hóa chất bảo quản tự nhiên được sử dụng mỗi ngày trong quá trình chế biến và bảo quản thực phẩm. Chúng không những không làm ảnh hưởng đến tính chất, trang thái , chất dinh dưỡng của thực phẩm mà, còn giúp chế biến ra những món ăn ngon và đẹp mắt. Muối, đường, dầu ăn, rau kinh giới,… đều là những gia vị có công dụng bảo quản đồ ăn mà có thể bạn chưa biết.

Hóa chất bảo quản tự nhiên bảo quản thực phẩm bằng cách hấp thụ nước dư thừa và ngăn chặn các vi sinh vật phát triển, ngăn chặn quá trình oxy hóa trong thực phẩm, giết chết các vi khuẩn và ngăn ngừa các thực phẩm không bị hỏng. Ngoài ra còn có một số phương pháp khác để bảo quản thực phẩm như: lên men, làm lạnh, phơi khô,…

2.2. Chất bảo quản nhân tạo

Hóa chất bảo quản nhân tạo là những phụ gia được cho thêm vào sản phẩm như là BHT,  BHA, Sodium Nitrat, Sodium Benzoat, Kali Nitrat, Acid Benzoic (E210),… để giữ cho thực phẩm không bị thay đổi tính chất, mùi vị.

Hóa chất bảo quản nhân tạo được sử dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp thực phẩm, chế biến đồ hộp, đóng gói, sản xuất các loại nước chấm, nước giải khát, bánh mì,…

Ngoài ra, hóa chất bảo quản có thể chia theo khả năng sử dụng như:

• Nhóm bị cấm (cấm ở một số nước): Là các loại phẩm màu và chất bảo quản dùng cho sơn màu, nhưng không cho thực phẩm vì có độ độc hại cao như E103.
• Nhóm được cho phép sử dụng: Đảm bảo độ an toàn với sức khỏe người sử dụng như E104 – loại  phẩm màu vàng dùng cho sản xuất đồ uống.
• Nhóm thực phẩm: Chứa các chất có độ độc thấp với sức khỏe với sức khỏe người dùng và có thể sử dụng ở một liều lượng nhất định.

3. Một Số Ứng Dụng Của Hóa Chất Bảo Quản Thực Phẩm

Hóa chất bảo quản thực phẩm có những ứng dụng sau:

• Dùng hợp chất bromit để bảo quản rau, củ, quả nhờ tính năng ức chế hoạt động của enzym phân huỷ và ngăn ngừa sự tác động bất lợi của vi sinh vật.
• Dùng các loại hóa chất Acrylonitrit, Carbon Disulfit, Carbon Tetraclorit, Etylen Dioxit, Hydro Cyanit, Phosphin, Sulfuryl Florit… để giữ độ tươi ngon cho hoa quả.
• Dùng Cloro Pyrifot Metyl, Methyl Bromide (CH₃Br) và Phosphin trong bảo quản các loại ngũ cốc.
• Dùng Clorin, Clorin Dioxit Axit Lactic, Axit Axetic, Axit Propionic, các hợp chất nitrat để bảo quản cá, thịt tươi nhờ khả năng diệt khuẩn tối ưu.

4. Những Lưu Ý Khi Sử Dụng Các Loại Thực Phẩm Có Chưa Chất Bảo Quản

Hiện nay, các loại hóa chất bảo quản thường được sử dụng đối với nông sản, thực phẩm chế biến, thực phẩm đóng hộp,…nhằm mục đích bảo quản thực phẩm. Việc sử dụng các chất này đều được quy định cụ thể ở mức độ cho phép để không gây hại đến người dùng. Tuy nhiên, việc chế biến thực phẩm một cách tràn lan trên thị trường hiện nay đã mang đến những nguy hại không kiểm soát được. Do đó, cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe chính là nên lựa chọn những loại thực phẩm tự nhiên để đảm bảo an toàn.

Bên cạnh đó, trong quá trình lựa chọn các thực phẩm chế biến sẵn, cần chú ý các thành phần có trong thức ăn để tránh những chất có tác dụng phụ không tốt cho sức khỏe.

5. Sử Dụng Chất Bảo Quản Thực Phẩm Sao Cho Đúng Cách?

Dưới đây là những cách thức sử dụng hóa chất bảo quản thực phẩm hợp lý:

• Xác định hướng bảo quản của sản phẩm để lựa chọn được loại chất bảo quản phù hợp.
• Lựa chọn loại hóa chất bảo quản thực phầm được phép sử dụng cho người tiêu dùng.
• Sử dụng với một liều lượng phù hợp, đảm bảo giữ mức độ an toàn cho người sử dụng và tiêu dùng.
• Khi phối hợp nhiều loại chất bảo quản cần thận trọng vì có thể xảy ra các phản ứng hóa học hay tác động vật lý giữa chúng.